Op maandagavond 30 Januari wordt de voorstelling Bruce & Wij gespeeld in een uitverkochte Hanzestrohmzaal in Schouwburg Odeon in Zwolle. Echter staan er deze keer niet alleen presentatoren en een band op het podium bij de knallende show over Bruce Springsteen, maar ook een gebarentolk. Twee uur lang wordt de voorstelling vertolkt. ,,Muziek vertolken is erg intensief.”

Een staande ovatie, maar ondanks wat geroezemoes is het verder stil in de grote zaal van schouwburg Odeon. De handen gaan in dit geval niet op elkaar, maar hoog in de lucht, wat in gebarentaal voor een groot applaus doorgaat. Het laatste nummer van de muzikale Bruce Springsteen-show, waarbij tolk Jorieke de aanwezige doven en slechthorende nog een keer opzweept. Zoals Sandra Jansen, die zichtbaar geniet. ,,Fijn dat er nu ook met óns rekening wordt gehouden.”

Gebarentolk Jorieke Verhoeven-Westera vertolkt de gezongen muziek. © Frans Paalman

Toegankelijk Zwolle zet zich in om cultuur in Zwolle voor alle Zwollenaren beschikbaar te maken. In samenwerking met Zwolse Theaters is de belangenorganisatie met het initiatief gekomen om gebarentolken in te zetten om voorstellingen ook voor dove en slechthorende mensen geschikt te maken. „Het is fantastisch dat er vanavond meerdere mensen aanwezig zijn die kunnen genieten van de voorstelling”, aldus Petra van Duine, projectleider binnen Toegankelijk Zwolle. ,,Terwijl ze dit normaal niet zouden kunnen.”

Veel energie

Eenvoudig is het vertolken van muziek niet, zo blijkt. „Deze voorstelling duurt twee uur en een wezenlijk gedeelte ervan is muziek”, zegt tolk Jorieke Verhoeven-Westera. „Het kost veel energie om constant muziek te vertolken omdat het natuurlijk een stuk sneller gaat dan praten.” Gelukkig hebben ze daar wat op gevonden. ,,We zijn vanavond met zijn tweeën en wisselen elkaar steeds af.”

Als de voorstelling begint blijken de tolken, ondanks dat iedereen over hun aanwezigheid is ingelicht, echte blikvangers te zijn. Met een glimlach op het gezicht gebaren en dansen de dames de mensen door de muziek van Bruce Springsteen heen.

Twee duimen

In de pauze is zichtbaar dat er genoten wordt van de gebarentolken. „Ik vind het geweldig”, gebaart een slechthorende bezoeker. Een ander steekt twee duimen in de lucht, met een grote glimlach op haar gezicht, op het moment dat er gevraagd wordt wat zij van de avond vindt.

Zanger Joost Marsman zingt, terwijl de tolk het muzikale gedeelte verbeeldt. © Frans Paalman

Ook bij de bezoekers die wel in staat zijn te horen, vallen de tolken in positieve zin op. „Het enthousiasme van de dames is sfeerverhogend en aanstekelijk”, constateert een bezoeker. Iemand anders vindt het eveneens een goede zaak dat er tolken aanwezig zijn. „Het is mooi dat mijn slechthorende medemens nu ook een avond naar de schouwburg kan.”

Dit geldt ook voor Sandra. Zij is slechthorend en ervaringsdeskundige voor Toegankelijk Zwolle. Als het aan haar ligt worden er veel vaker tolken ingezet in de cultuursector in Zwolle. „Er wordt nu niet over ons gepraat, maar met ons gepraat.”

Toekomst voor tolken?

Of er vaker voorstellingen gehouden gaan worden met gebarentolken? Daar gaat Zwolse Theaters haar uiterste best voor doen, zegt Lysette Dijk-Hartman, hoofd marketing en kaartverkoop Zwolse theaters. „We gaan proberen om vanaf juli bij meerdere shows gebarentolken in te zetten.” Echter is dit niet bij alle voorstellingen mogelijk. „Veel artiesten willen hun teksten niet van tevoren laten inzien door een tolk, wat wel nodig is. Vandaar dat het niet bij iedere show mogelijk is.”

Hoe zou jou wereld eruit zien als jijzelf niet goed zou kunnen lezen of schrijven? In een maatschappij waarin deze vaardigheden als normaal worden beschouwd kom je dan zeker voor grote uitdagingen te staan.

Toch is bovenstaande een realiteit voor zo’n 3 miljoen Nederlanders. Om het nog dichter bij huis te brengen, ongeveer 9% van de Zwollenaren is laaggeletterd.