Auteur: Andre van Duin

Het thema van de Week van de Toegankelijkheid (7 t/m 12 oktober) is deze keer een toegankelijke werkplek. Een toegankelijke werkplek betekend niet alleen of je bij je werkplek kunt komen, maar ook dat je mee kunt doen, samen kunt werken met je collega’s. Dat je als gelijkwaardige collega wordt gezien en dat er gekeken wordt naar hoe jij je talenten het beste kunt inzetten. En voor iedereen geldt dat je werk doet waar je gelukkig van wordt en waar je onderdeel bent van een groter geheel, bedrijf of organisatie er bij hoort! Dat je gezien, gehoord en erkend wordt. Toegankelijk Zwolle heeft tijdens deze week 2 werkbezoeken gebracht en 2 Duimen uitgereikt aan kringloopwinkel VanWaarde en de Kas van Kaat. VanWaarde biedt leer en ervaringsplekken aan leerlingen van bv VSO De Twijn en de Ambelt .Tijdens ons werkbezoek hebben we ook de eerste verzorgmogelijkheid voor grote kinderen en volwassenen geopend. Zo wordt onze mooie stad nog toegankelijker voor iedereen, voor wie dat niet vanzelfsprekend was .Een groot voorbeeld voor velen. Leerlingen die deze voorziening nodig hebben kunnen hier nu ook stagelopen. Zoals het hoort! Geen verschil tov andere leerlingen. Bij de Kas van Kaat gaat iedereen met veel plezier naar zijn werk en met TROTS! Wat een mooie werkplek! 

Het Academiehuis verbindt, verrijkt en verwondert. Voor jong en oud. Voor bewoners en bezoekers alom. Zo staat geformuleerd op hun eigen website. Nu de renovatie compleet is van het grootste monument in onze Hanzestad, kan Toegankelijk Zwolle niet anders dan zich achter deze woorden scharen. Eindelijk is iedereen, met of zonder beperking, in staat de Grote Kerk – Sint-Michaëlskerk, als je dat liever hebt – zonder hindernissen te bezoeken.

“Wees welkom!’ zegt Jordi de Koning, één van de beheerders van de kerk. “Sinds oktober 2023 ben ik werkzaam in het Academiehuis en ben ik nauw betrokken geweest bij de renovatie. Tijdens deze renovatie en herinrichting hebben we in het bijzonder oog gehad voor meer of zelfs betere toegankelijkheid en inclusie. Dat we voor onze verbeteringen nu worden bemoedigd met de Duim van Toegankelijk Zwolle is een eer.”

Je vraagt je bij deze dan misschien af wat de bovengenoemde verbeteringen zijn. Een glunderende De Koning vertelt verder: “De Grote Kerk heeft nu een probleemloze binnenkomst aan de achterzijde en een vernieuwde en verhoogde horecahoek, waar je met behulp van een hellingbaan makkelijk kan plaatsnemen. Op dit plateau zijn fonkelnieuwe zitjes te vinden, maar de echte blikvanger is hier vanzelfsprekend de bar. Gemaakt van onze eigen oude kerkbanken.”

Als het woord ‘kerkbanken’ is gevallen laat de trotse medewerker ons weten dat de zitplaatsen die nog wel hun originele functie hebben behouden, ook een opknapbeurt hebben gekregen. Evenals de kansel. Maar wat wellicht de mooiste verbetering is vanuit deze renovatie; de gelijkvloerse toegang tot de gedachteniskapel. Mocht je de behoefte voelen om een kaarsje te branden dan is dat vanaf dit moment mogelijk zonder ondersteuning. Vragen staat je altijd vrij als je wel hulp wenst.

Zijn er nog snufjes te benoemen die aanduiden dat Academiehuis Grote Kerk is aanbeland in 2024? Jazeker. Binnenkort is er één met een beamer die het menu projecteert bij de bar. Dat menu zal worden bereid door onze net aangenomen chef. De grafzerken worden hierop ook weergegeven die thans ‘verstopt’ liggen onder het gerealiseerde plateau. De Koning zegt hierover: “We willen deze zerken, en daarmee bovendien de nagedachtenis aan deze mensen zichtbaar houden. Op deze manier willen we ze niet vergeten.”

Beschermengel Michaël waakt nog altijd even trouw nabij ‘zijn’ kerk. Ben je dus op zoek naar een moment van bezinning, rust, toegankelijke (sanitaire) verlichting of gewoonweg plezier, overweeg daarom eens dit overdekte plein in ons stadshart. Dat zichzelf doormiddel van deze herinrichting een steeds prominenter plek verwerft op de Zwolse kaart als het gaat om bezienswaardigheden.

Er wordt vast regelmatig in je eigen kring geopperd “Oh, ik kom wel even bij je aan op de fiets,” of “Het is vandaag aangenaam buiten, ik ga een eindje toeren op de fiets.” 

Voor mensen met een visuele beperking is dit niet vanzelfsprekend. De Gilderijders bieden daarbij uitkomst met tandems, een duo-fiets en voorrijders. Zo kunnen slechtziende en blinde mensen toch fietstochten maken en genieten van onze mooie Hanzestad en haar omgeving. Daarom krijgen de Gilderijders een Duim van Toegankelijk Zwolle, een aanmoedigingsprijs omdat ze zich op deze manier inzetten voor inclusie en toegankelijkheid.

Projectleider Hans Veenema zag vlak na zijn pensionering een bericht in de krant en besloot zich als voorrijder aan te melden en is nu al zo’n tien jaar onderweg. Letterlijk en figuurlijk. “Voor ons allemaal is het fijn en gezond om te bewegen en de wind door de haren te voelen. Onze achterrijders, zoals we ze noemen, beleven de fietstochten veel intenser. Ze merken bijvoorbeeld heus wel op of de zon schijnt of niet.”

Gijs Langevoort is zo’n achterrijder die fietst bij de Gilderijders. “Als het regenachtig weer is heb ik dat wel door hoor haha… Vorig jaar ben ik met mijn voorrijder flink natgeregend, omdat ‘ie de weg niet goed wist rondom Zwolle en ik het ‘m niet goed genoeg kon uitleggen dus dat soort dingen gebeuren ook. Goed voor band onderling.” Gijs’ favoriete rit is zijn allereerste. Over de Veluwe via Elburg terug naar Zwolle.

Maar naast het fysieke onderdeel is het sociale onderdeel bij de Gilderijders belangrijk. Ze starten en stoppen op een gezellige plek met een kop koffie. Waardoor alle rijders elkaar kunnen ontmoeten en leren kennen. Hierdoor komt het regelmatig voor dat mensen veel meer met elkaar fietsen dan de afgesproken tochten van de Gilderijders.

Veenema houdt er als projectleider dan ook oog op dat de matches tussen de voor- en achterrijders goed blijven gaan. “Het zijn dagen die bestaan uit sportieve, momenten samen en lotgenotencontact. Er wordt steeds een andere route aangedragen door een visueel beperkte deelnemer. Zo stimuleren we betrokkenheid. Deze betrokkenheid zouden we graag uitbreiden met nieuwe aanwas van voorrijders. Hoe meer er zich aanmelden, hoe meer mensen we kunnen laten fietsen.”

Eigenlijk zou het geen thema moeten zijn. Een evenement als de intocht van Sinterklaas is een inclusief evenement. Van iedereen en voor iedereen, waarbij het niet uitmaakt of je bijvoorbeeld afhankelijk bent van een rolstoel. De realiteit is dat kinderen of volwassenen met een beperking bij deelname aan de intocht meer obstakels tegenkomen dan anderen. Letterlijk en figuurlijk.  Daarom zet de organisatie zich dit jaar met meer aandacht in voor toegankelijkheid. “Hulp bieden bij die toegankelijkheid is voor ons vanzelfsprekend, anders is het feest niet voor iedereen,” aldus het bestuur van de Stichting Evenementen Zwolle (SEZ).

Toegankelijke sanitaire voorzieningen

Op de route van de intocht zijn er op een aantal plekken toegankelijke toiletten aanwezig of gerealiseerd, die geschikt zijn voor mensen met een beperking. Bij de fietsenstalling Gasthuisplein en bij het Havenhuisje aan het Rodetorenplein . Op deze plek is tevens een verschoonmogelijkheid. “Je ziet namelijk vaak in de praktijk dat bij toegankelijke toiletten wel uitklaptafels zijn, maar dat deze niet geschikt zijn voor oudere kinderen die hulp of zorg nodig hebben. We hebben nu een voorziening waarbij we ook hieraan hebben gedacht.”

Zichtlijnen

Wanneer je als kind Sinterklaas of de Pieten in de drukte niet goed kan zien, dan klim je snel even ergens op, of dring je door de toeschouwers heen naar voren. Geen opties wanneer je in een rolstoel zit. Daarom heeft de organisatie bepaalde vakken ingericht van waar er vrij zicht is op het podium van Sinterklaas. Deze vakken zijn te herkennen aan speciale matten met hetzelfde logo zoals bijvoorbeeld afgebeeld op parkeerkaarten en -plaatsen voor mensen met een beperking. Hiermee wordt voorkomen dat kinderen of volwassenen die hier willen plaatsnemen, worden ingesloten door het publiek en vervolgens niets kunnen zien.

Bewustwording

“Dit is in feite een heel makkelijke aanpassing, maar het heeft een groot effect. Het gaat erom dat we eraan denken, je ervan bewust van zijn dat niet iedereen dezelfde zichtlijn heeft, zegt voorzitter Freek – Jan Teunissen van SEZ. “Belangrijk is dat mensen als compleet gezin naar de intocht kunnen komen. Niemand hoeft te denken: ik blijf maar thuis, omdat het lastig is om hier met een gezinslid met een beperking naartoe te gaan.” Het blijft volgens Teunissen wel een dilemma: “We stralen zichtbaar, maar ook onzichtbaar inclusiviteit uit, maar gaan onszelf niet op de borst kloppen. We doen er echt veel aan, ook in direct contact met organisaties. We hadden bijvoorbeeld als eerste organisatie in Nederland een tolk Nederlandse Gebarentaal bij de intocht. Maar wanneer je dat specifiek gaat benoemen, dan zet je die groepen weer apart, maak je ze bijzonder. Terwijl je juist wil uitstralen dat ze normaal zijn, niet anders dan anderen.”

Mooi begin

Sanne ter Heide, ervaringsdeskundige bij belangenorganisatie Toegankelijk Zwolle, die zelf is aangewezen op een rolstoel, is enthousiast over wat er dit jaar al gedaan wordt. “Het is een mooi begin en ik ben er helemaal voor om via een evenement als de Sinterklaasintocht toegankelijkheid meer onder de aandacht te brengen.” Over hoe de toekomst ervan evenementen zoals deze eruit moet zien is Ter Heide duidelijk: “Wat wij willen als Toegankelijk Zwolle is eigen regie. Dat mensen die een beperking hebben zelf kunnen besluiten of ze wel of niet gaan. Niet dat ze door omstandigheden gedwongen worden om thuis te blijven. Wanneer de faciliteiten er zijn, kan je dat als je een beperking hebt zelf bepalen.” Dit jaar worden er tijdens de intocht al goede dingen gerealiseerd, het is een volgende stap. “Er is nog meer mogelijk,” zegt Sanne ter Heide. “Dat zal ook moeten, want aan Artikel 1 van de Grondwet is in januari dit jaar toegevoegd dat mensen niet meer op basis van een beperking mogen worden uitgesloten.”

Gezien worden

Zichtbaarheid is volgens Ter Heide belangrijk en de Sinterklaasintocht is daar een passend evenement voor. Het is volgens haar vooral een feest voor een jonge doelgroep en wanneer kinderen met een beperking daar makkelijker aanwezig kunnen zijn, dan krijgen zij ook de boodschap: ‘wij mogen ook worden gezien en doen mee.‘

Toegankelijkheid loont  is dit jaar het thema van de Week van de Toegankelijkheid, iets waar Toegankelijk Zwolle zich achter schaart. Toch zijn we ook van mening dat je dit thema vooral samen aanpakt om zo een maatschappij vorm te geven waarin iedereen gelijkwaardig mee kan doen. Daarom reikt Toegankelijk Zwolle juist in deze week de eerste Duim uit. De Duim is een aanmoediging om bedrijven, organisaties en/of personen in het zonnetje te zetten die zich in wat voor sector dan ook bezighouden met inclusie en toegankelijkheid in onze mooie Hanzestad.  

Sinds 1 april 2023 zijn hostel en bar De Basis/Bennies gevestigd in het karakteristieke pand aan de Luttekestraat 35. Volgens onze belangenorganisatie verdienen De Basis en Bennies een Duim omdat Rowan van Drogen en Nick Dokman jonge ondernemers die met hun team – bewust en vanzelfsprekend stil staan bij inclusie en toegankelijkheid voor iedereen. Daarnaast staan zij heel erg open voor samenwerking en advies. Iets wat volgens hen de visie en het draagvlak voor De Basis en Bennies alleen maar ten goede komt.

Nick Dokman: “Vanaf het begin van De Basis wilden we toegankelijk en benaderbaar zijn voor iedereen. Daarom is er vanaf de start van de bouw rekening mee gehouden. In totaal hebben we nu acht kamers met eigen sanitair, waarvan er dus één beschikbaar is voor gasten met een beperking.”

Als de ‘Waarom‘-vraag aan Dokman wordt voorgelegd, verschijnt er een kleine glimlach op zijn gezicht. “Omdat wij het gewoon vinden dat dit hostel een aangepaste kamer heeft voor gasten en een apart rolstoeltoilet voor mensen die daar gebruik van willen maken na een gezellig terrasbezoek bij ons.”

Wat volgens Toegankelijk Zwolle verder te prijzen is aan jonge ondernemers zoals Van Drogen en Dokman, is het feit dat ze ervaringen uit hun eigen nabije omgeving hebben meegenomen in de ontwikkeling van hun unieke concept voor onze stad.

“Als de wil er is om inclusief te zijn, zijn er zeker mogelijkheden. Ook als ondernemer.”

Op maandagavond 30 Januari wordt de voorstelling Bruce & Wij gespeeld in een uitverkochte Hanzestrohmzaal in Schouwburg Odeon in Zwolle. Echter staan er deze keer niet alleen presentatoren en een band op het podium bij de knallende show over Bruce Springsteen, maar ook een gebarentolk. Twee uur lang wordt de voorstelling vertolkt. ,,Muziek vertolken is erg intensief.”

Een staande ovatie, maar ondanks wat geroezemoes is het verder stil in de grote zaal van schouwburg Odeon. De handen gaan in dit geval niet op elkaar, maar hoog in de lucht, wat in gebarentaal voor een groot applaus doorgaat. Het laatste nummer van de muzikale Bruce Springsteen-show, waarbij tolk Jorieke de aanwezige doven en slechthorende nog een keer opzweept. Zoals Sandra Jansen, die zichtbaar geniet. ,,Fijn dat er nu ook met óns rekening wordt gehouden.”

Gebarentolk Jorieke Verhoeven-Westera vertolkt de gezongen muziek. © Frans Paalman

Toegankelijk Zwolle zet zich in om cultuur in Zwolle voor alle Zwollenaren beschikbaar te maken. In samenwerking met Zwolse Theaters is de belangenorganisatie met het initiatief gekomen om gebarentolken in te zetten om voorstellingen ook voor dove en slechthorende mensen geschikt te maken. „Het is fantastisch dat er vanavond meerdere mensen aanwezig zijn die kunnen genieten van de voorstelling”, aldus Petra van Duine, projectleider binnen Toegankelijk Zwolle. ,,Terwijl ze dit normaal niet zouden kunnen.”

Veel energie

Eenvoudig is het vertolken van muziek niet, zo blijkt. „Deze voorstelling duurt twee uur en een wezenlijk gedeelte ervan is muziek”, zegt tolk Jorieke Verhoeven-Westera. „Het kost veel energie om constant muziek te vertolken omdat het natuurlijk een stuk sneller gaat dan praten.” Gelukkig hebben ze daar wat op gevonden. ,,We zijn vanavond met zijn tweeën en wisselen elkaar steeds af.”

Als de voorstelling begint blijken de tolken, ondanks dat iedereen over hun aanwezigheid is ingelicht, echte blikvangers te zijn. Met een glimlach op het gezicht gebaren en dansen de dames de mensen door de muziek van Bruce Springsteen heen.

Twee duimen

In de pauze is zichtbaar dat er genoten wordt van de gebarentolken. „Ik vind het geweldig”, gebaart een slechthorende bezoeker. Een ander steekt twee duimen in de lucht, met een grote glimlach op haar gezicht, op het moment dat er gevraagd wordt wat zij van de avond vindt.

Zanger Joost Marsman zingt, terwijl de tolk het muzikale gedeelte verbeeldt. © Frans Paalman

Ook bij de bezoekers die wel in staat zijn te horen, vallen de tolken in positieve zin op. „Het enthousiasme van de dames is sfeerverhogend en aanstekelijk”, constateert een bezoeker. Iemand anders vindt het eveneens een goede zaak dat er tolken aanwezig zijn. „Het is mooi dat mijn slechthorende medemens nu ook een avond naar de schouwburg kan.”

Dit geldt ook voor Sandra. Zij is slechthorend en ervaringsdeskundige voor Toegankelijk Zwolle. Als het aan haar ligt worden er veel vaker tolken ingezet in de cultuursector in Zwolle. „Er wordt nu niet over ons gepraat, maar met ons gepraat.”

Toekomst voor tolken?

Of er vaker voorstellingen gehouden gaan worden met gebarentolken? Daar gaat Zwolse Theaters haar uiterste best voor doen, zegt Lysette Dijk-Hartman, hoofd marketing en kaartverkoop Zwolse theaters. „We gaan proberen om vanaf juli bij meerdere shows gebarentolken in te zetten.” Echter is dit niet bij alle voorstellingen mogelijk. „Veel artiesten willen hun teksten niet van tevoren laten inzien door een tolk, wat wel nodig is. Vandaar dat het niet bij iedere show mogelijk is.”